Tư vấn hướng nghiệp là công tác vô cùng quan trọng đối với bạn trẻ, giúp các em sớm tìm ra được ngành nghề phù hợp với bản thân. Tuy vậy, công tác này nên được thực hiện vào thời điểm nào là điều cần được cân nhắc kỹ càng. Nhiều chuyên gia cho rằng: Độ tuổi phù hợp nhất để hướng nghiệp cho học sinh là thời điểm trung học phổ thông.
Với nhiều người, họ chỉ bắt đầu quan tâm và tìm kiếm các cố vấn nghề nghiệp (career advisor) khi muốn thay đổi nghề nghiệp vì không hài lòng với nó. Tuy vậy, khi ấy dường như có vẻ hơi muộn.
Thật sự không quá khó để hiểu rằng: Rất nhiều người trẻ trong môi trường công sở hiện nay chưa bao giờ được định hướng nghề nghiệp và lựa chọn nghề nào mà phù hợp với họ. Họ quyết định nghề nghiệp thường xuất phát từ nơi học tập của mình. Rất nhiều học sinh, sinh viên lựa chọn nghề nghiệp dựa trên ngành nghề mà được chọn nhiều nhất từ các bạn cùng lớp của mình. Và thường họ không xem xét kĩ lưỡng những gì họ thích cho đến khi quá muộn.
Bạn đã bao giờ thấy một người chỉ xác định nghề nghiệp tương lai sau khi đã trở thành sinh viên đại học? Nếu sinh viên đó không chọn đúng khóa học phù hợp thì điều này chắc hẳn sẽ ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp của họ sau này.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy gần 1/3 sinh viên không hài lòng với khóa học mà họ chọn. Điều đó có nghĩa là là gần một nửa triệu sinh viên đang cảm thấy “lạc trôi” trên con đường mà mình đã chọn! Những con số như vậy chỉ ra một sự thật rõ ràng rằng: Việc quan trọng cần làm là phải hướng nghiệp cho giới trẻ ngay từ thời điểm trung học phổ thông!
Trung học phổ thông: Thời điểm “vàng” để hướng nghiệp
Từ phân tích trên, có thể nói: Định hướng nghề nghiệp cho học sinh từ khi các em còn là những cô/cậu học trò cấp 3 sẽ rất hữu ích để giúp học sinh tránh đưa ra những quyết định sai lầm đáng tiếc khi chọn trường, chọn ngành khi thi đại học. Vấn đề đặt ra là: Cần phải hướng nghiệp cho các em thế nào cho đúng và hiệu quả?
Ai cũng muốn thành công trong sự nghiệp và các em học sinh thật sự cần sự giúp đỡ. Một trong những nguồn giúp đỡ đó đến từ các chuyên gia tư vấn hướng nghiệp. Rất có thể các em sẽ cảm thấy nhút nhát lúc đầu hoặc nghĩ rằng việc giúp đỡ không mang lại nhiều kết quả, nhưng đó là việc nên làm.
Công tác hướng nghiệp cho học sinh cần được thực hiện ngay từ thời điểm trung học phổ thông
Đơn cử như việc nhiều học sinh làm bài kiểm tra tâm lý với mong ước thấu hiểu bản thân. Các bài kiểm tra này cơ bản phác thảo những điểm mạnh và điểm yếu của học sinh và nêu bật năng khiếu và sở thích của từng em. Và sẽ có thể có trường hợp năng khiếu và sở thích của các em không phải lúc nào cũng tương đồng giống nhau. Nếu không được thực hiện một cách khoa học, các báo cáo của bài kiểm tra này có thể làm cho các em bối rối hơn trước.
Với chuyên gia tư vấn hướng nghiệp, trước tiên họ sẽ giúp các em giải đáp những lợi ích và bất lợi trong việc theo đuổi cả sở thích và năng khiếu của mình và cung cấp cho mỗi em thông tin rõ ràng, logic và khoa học để đưa ra các quyết định đúng đắn. Điều này rất cần thiết, đặc biệt là khi học sinh thường có xu hướng tìm kiếm lời khuyên từ những người giàu kinh nghiệm sống. Thực tế, các chuyên gia giàu kinh nghiệm thường là nguồn thông tin quý báu, giúp các em khám phá được suy nghĩ và tiềm năng của từng người.
Tuy vậy, các em cũng cần hiểu rằng: Mọi lời khuyên (dù từ chuyên gia, những người thành công hay cha mẹ) cũng chỉ nên có giá trị tham khảo. Con đường tiếp nối của những người bạn đã từng thành công sẽ không phải luôn luôn giúp họ đạt được cùng một đích đến. Cha mẹ của các em cũng có thể từng trải qua những thất bại bởi chính họ. Hơn nữa, họ có thể không nhận thức được nhu cầu của ngành nghề mới nhất ra đời cùng sự phát triển của xã hội theo thời gian. Chính các em, cùng với thái độ tích cực khi tìm kiếm lời khuyên, mới là người đưa ra quyết định đúng và chính xác nhất cho bản thân mình.